top of page

moderne hermeneutiek


Hermeneutiek is een discipline die zich bezighoudt met de interpretatie van teksten.
De bedoeling is een dieper begrip te krijgen van de betekenis van de tekst. De oorsprong
van de hermeneutiek kan worden teruggevoerd tot de Oudheid, waar het vooral werd
toegepast op religieuze en filosofische geschriften. De term zelf komt van het Griekse
woord "hermeneuein";, wat "uitleggen"; of ";interpreteren" betekent.
In de vroegmoderne tijd kreeg hermeneutiek meer aandacht, vooral in theologische
kringen. Denkers zoals Friedrich Schleiermacher en Wilhelm Dilthey droegen bij aan
de ontwikkeling ervan. De nadruk lag op het begrijpen van teksten in hun
historische en culturele context.
In de 20e eeuw maakte de hermeneutiek een nieuwe omwenteling door onder
invloed van filosofen, zoals Martin Heidegger en Hans-Georg Gadamer. Heidegger
benadrukte het belang van de "hermeneutische cirkel". Begrip wordt bereikt
door de interactie tussen het geheel en de delen van een tekst.

Gadamer bouwde voort op deze ideeën en ontwikkelde zijn theorie van de "horizonversmelting’". Daarbij stelde hij dat onze vooroordelen en begrip van de wereld invloed hebben op de interpretatie van een tekst.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw bouwde Prof. Dr. Lubbers voort op voorgaand
perspectief, op aanwijzen van professor M.J. Langeveld (fenomenoloog). Professor Langeveld wees op de betekenis die de hermeneutiek, zoals Gadamer die in zijn boek “ Wahrheit und
Methode” beschreef kon hebben voor het vakgebied van de pedagogische wetenschap. 
Lubbers zag de kracht van de hermeneutiek om tot een beter verstaan, een anders
begrijpen te komen van menselijke ervaringen en culturele fenomenen, zoals kunst
en spel in de breedste betekenis van het woord.

Het is zijn verdienste geweest om de hermeneutiek toepasbaar te maken ten behoeve van de psychotherapie,. Hij werkte  de hermeneutiek  uit niet alleen toe te passen op tekstuele interpretatie,  maar ook op de dynamiek van begrijpen en betekenis geven in de context van mensen onder elkaar..
Hermeneutiek is zo bruikbaar geworden om met de cliënt een gemeenschappelijke taal te
leren spreken en zo het isolement van onbegrip te doorbreken. Met andere woorden:: psychotherapie waar het gaat om het creëren van een gemeenschappelijke taal. De hermeneutische psychotherapie zoekt naar mogelijkheden om individuele mensen te begrijpen en zodoende te helpen de
communicatie met de omgeving te herstellen.

In het gesprek kunnen dromen, spel en creatieve werken gedeeld worden en tot medeleven, bezinning en gedragsalternatieven leiden.

Het hermeneutisch denken is geen methode. Het is meer een therapeutische instelling en een te hanteren leidraad.: Een wijze van behoedzaam interpreteren, waar veel voorwerk aan vooraf gaat.


In zijn boek “Psychotherapie door beeld en begripsvorming (1988) beschrijft Lubbers
zijn visie op  hermeneutiek in de hulpverlening. In zijn therapeutische methodiek gaat
het dan om een drieslag:

- :levenservaringen van de cliënt(en)

-  die middels beelden uitgedrukt kunnen worden

 - die door de toepassing van de hermeneutische cirkel tot verstaan, ofwel ‘verstehen’ worden gebracht.

In de gehele trias speelt het hermeneutisch proces tussen een therapeut met een of meerdere cliënten een essentiële rol met als doel het verstaan en interpreteren van onverteerbare ervaringen. Het gehele therapieproces speelt zich echter af binnen de verbeelding.
Het afgelopen decennium is binnen de filosofie en de menswetenschappen sprake van een hernieuwde belangstelling voor hermeneutische perspectieven. Er lijkt zich
zelfs zoiets als een "hermeneutisch paradigma" af te tekenen, dat zich in een groeiende belangstelling en populariteit mag verheugen. Dit hermeneutische paradigma steunt vooral op het werk van denkers als Gadamer, Ricoeur, MacIntyre, Taylor en, in ons land, Theo de Boer.
Het is een wijze van denken die staat in de overlevering van de fenomenologisch-hermeneutische traditie. Ook wel postfenomenologie genoemd.

Literatuur:
Boer, de Th, e.a. Hermeneutiek Filosofische grondslagen van mens- en cultuurwetenschappen, 1988
Gadamer, H.G. Wahrheit und Methode, 1966
Hammermeister, K. Gadamer, 1999
Lubbers, R., Hermeneutische diagnostiek en probleemoplossing. De mens als tekst. Nijmegen, 1985
Lubbers, R., Psychotherapie door beeld- en begripsvorming, Nijmegen, 1988
Lubbers, R., Experiëntiële psychotherapie door beeld- en begripsvorming. De hermeneutische invalshoek. Spelvarianten. 2002.
Via de website van het Langeveldcentrum.
Mul, Jos De tragedie van de eindigheid - Diltheys hermeneutiek van het leven.
Zimmermann, Jens. Hermeneutics, a very short introduction


Zie ook de volgende internetbronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hermeneutiek
http://geography.ruhosting.nl/geography/index.php?title=Hermeneutics
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://nl.wikipedia.org/wiki/Hans-
Georg_Gadamer&ved=2ahUKEwiYlNi166CFAxVHgv0HHZeEB_8QFnoECBYQAQ&usg=AOvVaw04BR_55ebK5RAGRpS-q_PX
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Hans-Georg_Gadamer

troost.gif
bottom of page